بررسی تنوع ژنوتیپ‌های تست کراس چغندرقند برای صفات گیاهچه ای و مزرعه‌ای در شرایط تنش خشکی

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی و ارزیابی ژنوتیپ‌های چغندرقند ازنظر تحمل به تنش خشکی، پژوهشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به‌صورت آزمایشگاهی و در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی در سال 1386 انجام گرفت. در بخش آزمایشگاهی از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار استفاده شد که دو فاکتور موردمطالعه عبارت از 49 ژنوتیپ ‌(44 هیبرید تست کراس و 5 شاهد) و 5 سطح تنش خشکی (صفر، 2/5-، 5- ، 7/5- ، 10- بار) بودند. پژوهش مزرعه‌ای بر پایه طرح لاتیس مربع (7×7) با سه تکرار انجام یافت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس آزمایشگاهی و مزرعه‌ای نشان داد که درصد جوانه‌زنی، طول ساقه چه و ریشه‌چه، وزن تر ساقه چه و ریشه‌چه، وزن خشک ساقه چه و ریشه‌چه در بین ژنوتیپ‌های چغندرقند و سطوح مختلف خشکی تفاوت معنی‌دار داشتند. ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی در شرایط آزمایشگاه (ژنوتیپ‌های شماره 1، 10، 22، 23، 32، 41 ‌و 49) با میانگین صفات درصد جوانه‌زنی، وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه‌چهبه ترتیب با 43/29 درصد، 4/22 میکروگرم و 2/75 میکروگرم نسبت به سایر گروه‌ها برتری داشتند. در مورد صفات مزرعه‌ای گروه متحمل به تنش خشکی (ژنوتیپ‌های 11، 19، 21، 15 و 43) با میانگین صفت عملکرد قند سفید 10/18 تن در هکتار نسبت به گروه حساس با 5/84 تن در هکتار عملکرد قند سفید برتری داشت. طبق کلاستربندی بر اساس صفات موردمطالعه در پژوهش آزمایشگاهی، ژنوتیپ‌های چغندرقند در پنج گروه قرار می‌گیرند و در پژوهش مزرعه‌ای ژنوتیپ‌های چغندرقند به چهار گروه تقسیم شدند. این موضوع بیانگر تنوع ژنتیکی برای تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌هایموردبررسی است. صفات درصد جوانه‌زنی و وزن خشک ریشه‌چه در شرایط تنشمی‌توانند به‌عنوان صفاتیمؤثر در انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی در مزرعه موردتوجه قرار گیرند.